Een doorn in het oog voor veel gemeenten is het ‘bijplaatsen’ van afval bij (ondergrondse) containers. Er worden veel interventies bedacht om bijplaatsingen tegen te gaan. Denk aan de fleurige kunstgrasmatjes om de container of het bestickeren van containers met mooie foto’s. Gedragspsycholoog Simone Lindhout is adviseur bij De AfvalSpiegel en deelt haar kijk op bijplaatsingen: “Laat je niet leiden door angst maar door ervaringen.”

Hoe vaak komen bijplaatsingen nou echt voor?
“Wij hebben geen exacte cijfers, maar uit onze ervaringen blijkt dat het in de meeste gemeenten veel vaker goed dan fout gaat. De meeste mensen houden zich gewoon aan de regels. In het nieuws zie je wel bijna altijd foto’s van containers met afval ernaast. Dat zijn de beelden die mensen onthouden.”

“In de laatste jaren kiezen steeds meer gemeenten voor het concept ‘omgekeerd inzamelen’. Dan brengen inwoners hun restafval weg naar ondergrondse containers. Dat betekent meer containers, dus meer kans op bijplaatsingen.”

Waarom stopt niet iedereen de zak gewoon in de container?
“Om heel verschillende redenen. Soms is er een storing of is de container vol. Of iemand weet niet goed hoe de container werkt en zet de afvalzak er dan maar naast. De volgende denkt dat de container vol is en zet de zak er ook naast. Mensen kijken vaak naar het gedrag van andere mensen om te bepalen wat juist is om te doen. Het afval ernaast zetten is dan de nieuwe ‘norm’ op dat moment.”

“Wij hebben interviews gedaan bij containerlocaties en vroegen aan mensen of ze zelf al eens een zak naast de container hadden gezet. Dan kreeg je meestal eerlijke antwoorden. Vaak was de container vol en bordjes met waarschuwingen hadden ze nog nooit opgemerkt. Door daar gewoon te gaan staan en het te vragen, kom je achter de belangrijkste oorzaken van bijplaatsingen. Dan kun je ook passende oplossingen bieden.”

(tekst gaat verder onder afbeeldingen)

Welke oplossingen worden er in ‘gedragsland’ bedacht voor de bijplaatsingen?
“Daar zijn er ontzettend veel van. Denk aan de kunstbloemen rondom de container die je nu veel ziet. Het creëren van tuintjes, of een kunstobject maken van de container heet placemaking: je geeft de container een andere functie in de omgeving. Door het er aantrekkelijker uit te laten zien roep je andere associaties op. Dan voel je je onbewust bezwaard om daar afval neer te zetten.”

“Simpelere oplossingen zijn ervoor zorgen dat de containers schoon zijn, mooi glimmen en voorzien zijn van de juiste kleuren en iconen. Een rommelige omgeving trekt rommel aan. Inwoners een handelingsperspectief bieden is ook belangrijk. Bijvoorbeeld met stickers op de container laten zien wat mensen moeten doen bij een storing of waar ze hun grof vuil kwijt kunnen. In je communicatie laten terugkomen dat mensen in de wijk het belangrijk vinden dat hun omgeving schoon is werkt ook positief. Laat vooral zien hoe het wel moet en niet hoe het niet moet.”

Werken dezelfde oplossingen dan overal?
“Zeker niet. Je moet altijd kijken naar de situatie van die ene container. Waar is deze geplaatst? Is er genoeg sociale controle of staat de container een beetje weggemoffeld? Soms helpt het al om de container een paar meter te verplaatsen of een lamp erbij te plaatsen.”

“Onze ervaring is dat containers in wijken met een hoog verloop van bewoners en dus weinig sociale cohesie, meer kans hebben op bijplaatsingen. Dit zie je meer in grotere steden bijvoorbeeld. Containers die geplaatst zijn op plekken waar je makkelijk met de auto komt, lokken ook bijplaatsingen uit. De effecten van bepaalde oplossingen kun je natuurlijk meten. Over het algemeen geldt dat hoe meer je investeert in het schoner maken van de omgeving, hoe minder bijplaatsingen er zijn. ‘Schoon’ wordt dan langzamerhand de nieuwe norm en dan is het steeds bezwaarlijker je afval naast de container te zetten.”

Moeten we bijplaatsingen niet gewoon accepteren als bijwerking van ondergrondse containers?
“Ja, ik denk dat we moeten accepteren dat we nooit naar nul bijplaatsingen gaan. Maar dat is bij ieder afvalbeleid. Er zijn altijd mensen die het niets interesseert en er een rommeltje van maken. Of dat nou is bij minicontainers of bij ondergrondse containers.”

“Ook bij gemeenten leeft die angst voor bijplaatsingen overal waar wij komen. Dit komt ook omdat de media hier erg op focussen en zo een eenzijdig beeld schetsen. Dit komt niet overeen met de werkelijkheid. Ook diftar leidt niet tot meer afvaldumpingen. Ik denk dan altijd: laat je niet leiden door angst maar door de ervaringen. Besteed extra aandacht aan de zogeheten hotspots, maar weet dat het bij het overgrote deel van de ondergrondse containers gewoon heel goed gaat.”

Meer weten over gedrag en beleid rondom bijplaatsingen? Neem contact op met Simone Lindhout, adviseur bij De AfvalSpiegel, via simone@deafvalspiegel.nl of bel 085 773 1995.

Laatste nieuws